دادگاه خانواده | صلاحیت های دادگاه خانواده

دادگاه خانواده همانطور که از اسم آن قابل فهم است نوعی دادگاه اختصاصی و حقوقی است که صرفا به دعاوی و پرونده های خانوادگی رسیدگی میکند.
عموما در دادگاه خانواده علاوه بر قاضی دادگاه که الزاما مرد می باشد یک مشاور زن نیز در معیت قاضی حضور دارد.

لازم است که قاضی دادگاه خانواده از صبر وبردباری کافی برای شنیدن «درد‌دل‌های زوجین» برخوردار باشد و از جدّیت و حدّت رسیدگی در سایر دعاوی خودداری نماید. بدین منظور در قانون جدید پیش بینی شده است که قاضی دادگاه خانواده باید حداقل دارای 4 سال سابقه کار قضایی باشد و متأهل هم باشد. همچنین دادگاه خانواده جدید لزوماً باید از قاضی مشاور مرد یا زن و بعد از گذشت 5 سال از شروع اجرای قانون، لزوماً از قاضی مشاور زن استفاده کند.
لازم به توضیح است که خصوصیت دعوی خانوادگی این است که به لحاظ محرمانه بودن روابط زوجین و حریم مستحکم خانواده، کمتر پیش می آید که غیر از زوجین، کسی از ماهیت و علل واقعی اختلاف ایشان خبر داشته باشد تا بتواند به عنوان شاهد در دادگاه شهادت بدهد و یا سندی موجود باشد که به وسیله آن بتوان اصل یا ظاهر حقیقت را کشف نمود و بدین وسیله به حقیقت نزدیک شد.

از این جهت برخلاف سایر دعاوی، اخذ توضیح از خود طرفین (نه فقط وکیل ایشان) در جریان دادرسی اهمیت زیادی داردبلکه در رسیدگی و نظر نهایی دادگاه بدوی نقش اساسی در سرنوشت دعوی دارد و در تمام مراحل رسیدگی، قاضی بدوی که مستقیماً صحبت های زوجین را شنیده و شرایط روحی و روانی ایشان را ملاحظه می کند نقش محوری دارد.

ساختار سازمانی دادگاه خانواده :

دادگاه خانواده با حضور رئیس یا دادرس علی البدل و قاضی مشاور زن تشکیل میشود.اگر قاضی مشاور زن به اندازه کافی در حوزه ای وجود نداشته باشد دستگاه قضایی موظف است از قاضی مشاور مرد که دارای شرایط لازم مشاوره دادگاه خانواده باشد استفاده کند.
قضات دادگاه خانواده از جمله قاضی مشاور باید متاهل و دارای حداقل 4 سال سابقه خدمت قضایی داشته باشند.

چه مواردی در دادگاه خانواده رسیدگی میشود:

صلاحیت های رسیدگی در داد گاه های خانواده در ماده 4 قانون حمایت خانواده عنوان شده که شامل :

رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:

۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن
۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح
۳ـ شروط ضمن عقد نکاح
۴ـ ازدواج مجدد
۵ ـ جهیزیه
۶ ـ مهریه
۷ـ نفقه زوجه و اجرت ‌ المثل ایام زوجیت
۸ ـ تمکین و نشوز
۹ـ طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن
۱۰ـ حضانت و ملاقات طفل
۱۱ـ نسب
۱۲ـ رشد، حجر و رفع آن
۱۳ـ ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین اموال محجوران و وصایت در امور مربوط به آنان
۱۴ـ نفقه اقارب
۱۵ـ امور راجع به غایب مفقود ‌ الاثر
۱۶ـ سرپرستی کودکان بی ‌ سرپرست
۱۷ـ اهدای جنین
۱۸ـ تغییر جنسیت
تمام مواردی که عنوان شد به همین 18 مورد ختم نمیشود چرا که هر یک از این موارد شامل مسائل دیگری هم می تواند باشد.
اما هر عنوانی که به طور کلی خارج از محدوده موارد گفته شده باشد از صلاحیت داد گاه خانواده خارج است.

شیوه رسیدگی به پرونده در دادگاه خانواده:

رسیدگی در دادگاه خانواده با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی انجام می‌شود.

اعسار درپرداخت هزینه دادرسی در دعاوی خانوادگی:

درصورت اعسار در پرداخت هزینه دادرسی ماده 5 قانون حمایت خانواده به صراحت اعلام میکند:

تبصره ـ افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و مددجویان سازمان بهزیستی کشور از پرداخت هزینه دادرسی معاف می‌باشند.

همچنین بخوانید:
انواع دادگاه های کیفری و ساختار آنها