حقوقی ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ زمان خواندن: ۱۱ دقیقه

نحوه نوشتن چک | نکات مهم تنظیم و نگارش چک | چک صیادی چیست

‍ نحوه نوشتن چک | آموزش چک نوشتن | چگونه چک بنویسیم | روش نوشتن چک صیادی

برای نوشتن صحیح چک لازم است که نکاتی را بدانیم و به آن ها توجه کنیم چرا که نیمی از مشکلات پیش از آمده بعد از صدور چک ها به دلایلی نظیر عدم نگارش صحیح به وحود می آید.

چسب زدن روی تاریخ و مبلغ چک، شیوه ی مرسوم اما غیر قابل اعتمادی است. چسب با کوچکترین حرارتی از روی چک جدا شده و امنیتی را برای شما ایجاد نمی کند.
نوشتن عبارت فاقد قلم خوردگی روی متن چک، نیز روش مرسومی است؛ در حالی که هر چند این روش، خوب است، چنانچه بانک با چکی مواجه گردد که روی آن این عبارت درج شده و در پشت آن با پشت نویسی اصلاح گردیده، اقدام به پرداخت آن خواهد کرد.

متن چک را با خودنویس و یا حداقل با روان نویس، به جای خودکار بنویسید.
یک کاربن برعکس را، زیر چک بگذارید و سپس مبلغ و تاریخ چک را بنویسید تا نوشته کاربنی شما پشت چک درج شود.
به جای نوشتن مثلا دویست میلیون ریال معادل بیست میلیون تومان، بنویسید دویست میلیون ریال که نصف آن ده میلیون تومان است؛ یا که ربع آن پنج میلیون تومان است؛ یا که ثمن آن دو و نیم میلیون تومان است.
چک را با خط خوش و با آرامش بنویسید تا فاصله کلمات و اندازه آنها یکسان باشد.
نوشتن مبلغ، روی محل بریدن کاغذ چک، به نحوی که بخشی از نوشته روی چک، و بخش دیگر، روی ته چک درج گردد. بدین ترتیب باید از ترکیب چک به علاوه ته چک یک کلمه صحیح حاصل شود.
در نوشتن چک توصیه میشود که از یک مدل خودکار استفاده کنید و از نگارش چک با چند خودکار به شدت پرهیز نمایید چرا که بعداً میتوان نسبت به آن ادعای جعل نمود.

تهیه یک برگ فتوکپی از چک صادره و نگهداری آن تا زمان وصول چک در بانک و حتی الامکان، گرفتن امضا گیرنده چک، پایین برگه فتوکپی چک.
توصیه میگردد که در تنظیم چک از کاربن استفاده نمایید تا از جعل آن جلوگیری شود.

یکی دیگر از نکات مهم در نگارش چکها، نوشتن مبلغ چک هم به حروف فارسی و هم به رقم می باشد جهت جلوگیری از بروز اشتباه در نوشتن ارقام چک، توصیه میگردد رقم چک را یکبار روی یک کاغذ بنویسید و درصورت صحیح بودن آن را بر روی چک بنویسید.
همچنین پیشنهاد میشود که در هنگام نوشتن چک حتما از خودکار خودتان استفاده نمایید گاها مشاهده میشود که طرفی که میخواهید چک را به او بدهید خودکار خودش را به شما میدهد که چک را بنویسید. که بهتر است که از خودکار خود استفاده نموده چرا که افراد کلاهبردار بعدا میتوانند با استفاده از همان خودکار در چک تغییراتی دهند.
توصیه میگردد که در نگارش چک از خودکار با رنگ های خاص استفاده نمایید چرا که رنگ های آبی یا مشکی به سهولت قابل جعل است.
اگر چک بدون قلم خوردگی و خط خوردگی است حتما بر روی چک قید نمایید که چک فاقد قلم خوردگی و خط خوردگی است و در صورتی که دارای قلم خوردگی و خط خوردگی است حتما در پشت چک بطور کامل قید نمایید که کدام قسمت چک دارای قلم خوردگی است.
حتما با دست خط خودتان چک را بنویسید و هیچ گاه نوشتن قسمتی از چک مانند تاریخ یا رقم را به فرد دیگری نسپارید که از بروز هر گونه سوء استفاده جلوگیری گردد.
در صورتی که چک ها بابت قرارداد تنظیم میشود حتما شماره و تاریخ و مبلغ چک ها بصورت دقیق در قرارداد نوشته شود.
در تنظیم چک می بایست دقت گردد که اگر چک دو امضا دارد حتما هر دو نفر امضا نمایند یا مثلا در شرکتها که چک صادره بدون مهر فاقد اعتبار است حتما مهر شرکت نیز همراه با امضا در چک قید گردد چرا که گاها ممکن است صادرکننده چک تعمداً دو امضا بودن یا داشتن مهر را رعایت نکند تا دارنده چک را به دردسر انداخته و نتواند به موقع چک را نقد نماید.
به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی چک را مجدد به صادر کننده ندهید چرا که او میتواند ادعا نماید که وجه چک را پرداخت نموده و چک را تحویل گرفته است.چرا که ‌ماده 16 قانون صدور چک مقرر داشته است که وجود چک در دست صادرکننده دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت است مگر اینکه خلاف این امر ثابت گردد.
امضای خود را در چک به گونه ای انجام دهید که نه خیلی ساده و نه خیلی پیچیده باشد چرا که امضاهای ساده براحتی جعل می گردند و امضاهای پیچیده نیز بدلیل داشتن خطوط زیاد ممکن است باعث کم توجهی متصدی بانک شوند.
توصیه میشود که تاریخ چک را هم بصورت افقی و هم بصورت عمودی و به عدد و حروف بنویسید.
در زمان امضای خود بر روی چک، حتما نام و نام خانوادگی خود را در کنار امضای خود بنویسید
توصیه میگردد که چک در وجه حامل نوشته نشود و در وجه شخص نوشته شود تا هر کسی نتواند مدعی شود که دارنده آن می باشد.
دسته چک را در جای مخصوص و دور از دسترس عموم قرار دهید تا از بروز هرگونه سوء استفاده جلوگیری گردد.
اگر تاریخ صدور چک با تاریخ سر رسید متفاوت باشد، چک به اصطلاح، وعده دار است و فقط میتوان از طریق دادگاه حقوقی طرح دعوا نمود اما اگر چک وعده دار نباشد، میتوان از طریق دادگاه کیفری اقدام نمود.
اگر در متن چک عبارت بابت با بعنوان ضمانت باشد، این چک حقوقی است و حتما جهت پرداخت آن لازم است که آن شرط انجام گیرد.
از اعطای چک بصورت سفید امضاء خودداری نمایید چرا که صدور چک بصورت سفید امضا تخلف محسوب می شود.

توجه کنید که انچه که گفته شد با رعایت فقط چند موردمیتوانید از امنیت نوشته چک خودتان اطمینان حاصل کنید.

شرح چک صیادی چی بنویسیم؟

محل نوشتن شرح چک صیادی صرفا برای این درنظر گرفته شده است که صادر کننده علت صدور آن را در این قسمت یادداشت کند ، برای نمونه برای چکی که بابت خرید خودرو به فروشنده میدهید در شرح چک میتوانید علت صدور آن را خرید خودرو عنوان کنید یا میتواند خرید لوازم خانگی باشد و یا هرچیز دیگری که بابت آن چک صادر میکنید.

نحوه نوشتن چک | نمونه چک نوشته شده بانک ملت

فیلم آموزش ثبت و نوشتن چک صیادی

چک صیادی چیست؟

چک صیادی بانک های مختلفی از جمله بانک ملی، سپه، صادرات، کشاورزی، رفاه، ملت و تجارت از نظر شکل ظاهری هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد. تنها وجه تفاوتی که بین این چک ها وجود دارد در نشان و آرم بانک مورد نظر روی چک است.

مزیت چک های صیاد

مزیت این چک ها نسبت به چک های معمولی این است که می توان از پیشینه اعتباری صادرکننده چک برای دریافت کننده استعلام گرفت. این مزیت کمک بزرگی به کاهش آمار چک های برگشتی میکند.

نحوه استعلام صادر کننده چک | نحوه استعلام خوش حسابی چک | استعلام چک صیادی

برای استعلام چک صیادی و یا اعتبار چک صیادی باید با استفاده از یکی از راه های معرفی شده در زیر اقدام کنید:

استعلام چک صیادی از طریق سامانه بانک مرکزی

بدین منظور لازم است با داشتن شناسه 16 رقمی چک صیادی از طریق لینک زیر وارد سامانه شوید و با وارد کردن شناسه ، چک مورد نظر خود را استعلام کنید.

ورود به سامانه استعلام چک کلیک کنید

استعلام آنلاین چک صیادی | نحوه استعلام چک صیادی | استعلام چک صیادی چگونه است؟

‍ قانون اصلاح قانون صدور چک ( ۱۴۰۰/۱/۲۹ )

ماده ۱- در ماده (۶) قانون صدور چک مصوب 1355/4/16 با اصلاحات و الحاقات بعدی عبارت‌های «و مدت اعتبار» و «حداکثر مدت اعتبار چک از زمان دریافت دسته‌چک سه سال است و چک‌هایی که تاریخ مندرج در آن‌ها پس از مدت اعتبار باشد، مشمول این قانون نمی‌شوند.» حذف می‌شود.

ماده ۲- در تبصره (۱) ماده (۲۱ مکرر) قانون، عبارت «در مورد چک‌هایی که پس از گذشت دو سال از لازم‌الاجرا شدن این قانون» به عبارت «در مورد برگه چک‌هایی که از دسته‌چک‌های ارائه شده پس از پایان اسفندماه سال ۱۳۹۹» اصلاح و جمله «چک‌هایی که تاریخ صدور آن‌ها قبل از زمان مذکور باشد تابع قانون زمان صدور می‌باشد.» به جمله «چک‌هایی صادر شده از دسته‌چک‌هایی که تاریخ ارائه آن دسته‌چک‌ها قبل از زمان مذکور در این تبصره باشد، تابع قانون زمان ارائه دسته‌چک‌ ست و بانک‌ها بدون نیاز به ثبت آن چک‌ها در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه چک اقدام می‌کنند. در کلیه برگه‌های دسته‌چک‌های ارائه شده پس از تاریخ فوق‌الذکر باید عبارت (صدور و پشت‌نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است.) درج شود.» اصلاح می‌شود.

ماده۳-یک ماده به‌عنوان ماده (۲۴) به قانون، به شرح زیر الحاق و شماره ماده (۲۴) فعلی به (۲۵) اصلاح می‌شود :

ماده ۲۴ چک تضمین شده تابع احکام ذیل است:

۱_صدور و تحویل چک‌های تضمین‌شده توسط بانک‌ها به مشتری، صرفاً از طریق سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک (صیاد) امکان‌پذیر و مستلزم تکمیل برگه (فرم) درخواست توسط متقاضی در شعبه بانک در حضور متصدی بانکی، درج مشخصات هویتی و شماره‌حساب گیرنده روی چک تضمین شده بر اساس دستورالعمل اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نیز ثبت علت درخواست صدور چک مذکور در سامانه صیاد می‌باشد. سامانه مذکور به هر برگه چک، شناسه یکتا اختصاص می‌دهد و بانک مرکزی موظف است امکان استعلام اطلاعات چک تضمین‌شده را برای گیرنده (ذینفع) فراهم نماید.

۲_پرداخت مبلغ چک تضمین‌شده توسط بانک صرفاً در وجه و به شماره‌حساب گیرنده (ذینفع) که مشخصات وی روی چک تضمین‌شده درج گردیده است، امکان‌پذیر می‌باشد و ظهر نویسی برای انتقال چک تضمین‌شده فاقد اعتبار است.

۳_ابطال چک تضمین‌شده به درخواست متقاضی یا وکیل یا نماینده قانونی وی با ارائه اصل چک جهت واریز وجه چک به‌حساب متقاضی، بدون نیاز به ظهر نویسی گیرنده (ذینفع)، تنها تا یک ماه پس از صدور آن توسط بانک صادرکننده امکان‌پذیر است. همچنین پرداخت چک تضمین‌شده به گیرنده (ذینفع) با ارائه اصل چک تنها پس از مهلت مقرر در این بند منوط به تکمیل برگه (فرم)های مربوط به مبارزه با پول‌شویی توسط متقاضی یا گیرنده (ذینفع) و گزارش شعبه بانک به واحد مبارزه با پول‌شویی بانک صادرکننده می‌باشد.

۴_در صورت مفقودی چک تضمین‌شده، هرگاه متقاضی و گیرنده (ذینفع) هر دو به بانک صادرکننده مراجعه و نسبت به تکمیل و امضای برگه (فرم) اعلام مفقودی چک تضمین‌شده و تعهدنامه عدم ادعا نسبت به چک مفقود شده اقدام نموده و نسخه المثنی آن را از بانک درخواست کنند، بانک مکلف است علاوه بر احراز هویت متقاضی و گیرنده (ذینفع) نسبت به استعلام صحت مشخصات هویتی متقاضی و گیرنده (ذینفع) از سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی اقدام نماید و پس از ابطال چک مفقودشده، نسبت به صدور چک المثنی مطابق با اطلاعات مندرج در سامانه صیاد اقدام کند.

د- در صورت جعل چک تضمین‌شده یا استفاده از چک تضمین‌شده مجعول، مرتکب علاوه بر مجازات‌های قانونی مقرر، به حکم دادگاه به مدت دو تا شش سال از گتن چک تضمین‌شده محروم می‌شود.

قانون فوق مشتمل بر سه ماده در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و نهم فروردین‌ماه یک هزار و چهارصد مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 1400/2/18 به تأیید شورای نگهبان رسید.

کدام چک ها قابل شکایت کیفری نیستند؟

۱- چک دارای سر رسید (وعده دار )
۲-چک بدون تاریخ ( تاریخ سفید )
۳- چک سفید امضاء
۴-چکی که در آن یا به صورت توافق جداگانه ای ، مشروط باشد
۵- چک بابت تضمین
۶- چکی که بابت معاملات نامشروع مثل بهره ربوی صادر شده است.

در شکایت چک بلا محل در هر زمانی که صادر کننده ی چک ، وجه چک و خسارات را بپردازد ، رسیدگی کیفری متوقف می شود و در صورت صدور حکم نیز حکم اجرا نمی شود و اگر در حال اجرا باشد اجرا متوقف می شود.

شکایت کیفری چک بلا محل فقط علیه صادر کننده ی چک قابل تصور است نه ضامن و ظهرنویس.

اگر چک به نمایندگی صادر شود مسوولیت کیفری بر عهده ی شخص نماینده است مگر آنکه ثابت کند عدم پرداخت ناشی از فعل اصیل یا نماینده ی بعدی او بوده است که در این صورت ایشان مسوولیت کیفری خواهد داشت.
چک ها ی زیر قابل شکایت کیفری نیستند :

در شکایت چک بلا محل در هر زمانی که صادر کننده ی چک ، وجه چک و خسارات را بپردازد ، رسیدگی کیفری متوقف می شود و در صورت صدور حکم نیز حکم اجرا نمی شود و اگر در حال اجرا باشد اجرا متوقف می شود.شکایت کیفری چک بلا محل فقط علیه صادر کننده ی چک قابل تصور است نه ضامن و ظهرنویس.

اگر چک به نمایندگی صادر شود مسوولیت کیفری بر عهده ی شخص نماینده است مگر آنکه ثابت کند عدم پرداخت ناشی از فعل اصیل یا نماینده ی بعدی او بوده است که در این صورت ایشان مسوولیت کیفری خواهد داشت.

آیا برگشت زدن چک برابر باشکایت کردن است؟؟

باید بگوییم خیر. اغلب مردم تصور اشتباه می‌کنند که با برگشت زدن چک تمام موارد حقوقی آن به جریان می‌افتد. اما به این صورت نیست. باید بدانید که بعد از برگشت زدن چک، حتما باید شکایت کیفری یا دادخواست حقوقی خود را به مراجع قضایی تقدیم کنید و برای این منظور از زمان دریافت گواهی عدم پرداخت، فقط ۶ ماه برای شکایت چک برگشتی فرصت دارید.

برای مطالعه بیشتر:

خیارات | شروط فسخ معامله و انواع آن

دادخواست چیست؟چگونه دادخواست بنویسیم؟